Президенти ИМА Доналд Трамп гуфт, ки рӯзи ҷумъа бо президенти Русия Владимир Путин дар чаҳорчӯби талошҳои якмоҳа барои хатми ҷанги Русия дар Украина мулоқот хоҳад кард.
Ин охирин қадам дар талошҳои Трамп барои хотима додан ба ҷанг аст. Се даври музокироти Русия ва Украина, ки бо ибтикори Трамп тобистони соли ҷорӣ баргузор шуд, то кунун ду тарафро ба сулҳ наздиктар накардааст.
Чаро Путин ва Трамп дидор мекунанд?
Пеш аз ба қудрат расидани Трамп дар моҳи январ, ӯ ваъда дода буд, ки ҷанги Русия дар Украинаро хотима медиҳад ва борҳо гуфта буд, ки дар давоми 24 соати баъди сари қудрат омадан ин корро анҷом медиҳад.
Аз он вақт инҷониб маъмурияти ӯ барои боздоштани ҷанг бисёр кӯшиш кард, ки натиҷа надод.
Дар ибтидо ин гуфтугӯҳо умедворкунанда буд, аммо баъди чанд гуфтугӯи бенатиҷа эътимод ба ин тасмим камранг гардид.
Моҳи гузашта Трамп ба Би-би-сӣ гуфт, ки пас аз чанд мулоқот бо фиристодаи вижаи Амрико Стив Виткофф аз амалкарди раҳбари Русия ноумед шудааст.
Дар пасманзари афзоиши норозигӣ, Трамп ба Путин мӯҳлат гузошт: ИМА таҳримҳоро шадидтар хоҳад кард ва ё бо оташбаси фаврӣ дучор меояд.
Пас аз гузаштани муҳлат, Трамп ба ҷои эълони таҳримҳои нав гуфт, ки ӯ ва Путин рӯзи ҷумъа, 15 август, шахсан мулоқот хоҳанд кард.
Ба гуфтаи Трамп, мулоқот пас аз музокироти “хеле пурсамар” байни Уиткоф ва Путин дар Маскав ба нақша гирифта шуда буд.
Маҳалли баргузории дидор куҷост?
Ҳарчанд Рум, Маҷористон ва ҳатто Имороти Муттаҳидаи Араб барои мулоқот баррасӣ шуда буданд, интихоби ниҳоӣ ба президенти ИМА хеле наздиктар буд.
Трамп дар саҳифаи иҷтимоии худ Truth Social навишт, ки мулоқоти ӯ бо Путин рӯзи 15 август дар “Иёлати бузурги Аляска” баргузор мешавад.
“Тафсилоти бештар баъдан эълон хоҳад шуд” гуфт ӯ.
Трамп қаблан гуфта буд, ки ин мулоқот “бо як қатор сабабҳо хеле маъмул хоҳад буд”.
Ҷойгоҳи дақиқи мулоқот дар Аляска ҳанӯз эълон нашудааст.
Оё Украина дар дидор ҳузур хоҳад дошт?
Ин ба эҳтимоли зиёд ба назар мерасад, ҳарчанд расонаҳои ИМА мегӯянд, ки агар ин мулоқот баргузор шавад, он метавонад як мулоқоти сеҷониба бо иштироки Трамп, Путин ва президенти Украина Владимир Зеленский бошад.
Ҳанӯз маълум нест, ки ба ҷуз Трамп ва Путин, киҳо дар ин мулоқот ширкат хоҳанд кард.
Зеленский моҳҳост, ки аз ИМА даъват мекунад, ки Аврупоро ба ин гуфтушунидҳо шомил кунад, то дар муқобили Маскав мавқеъи сахттар нишон диҳад.
“Дар Аврупо ҷанг идома дорад, Украина як ҷузъи ҷудонашавандаи Аврупо аст ва мо барои пайвастан ба Иттиҳодияи Аврупо музокира мекунем. Аз ин рӯ, Аврупо бояд дар ин равандҳо ҳузур дошта бошад”, – гуфт Зеленский.
Трамп ва Зеленский, инчунин раҳбарони Аврупо дар тамос буданд.
Пас аз мулоқоти фиристодаи вижааш бо Путин дар Русия, Трамп бо раҳбарони аврупоӣ сӯҳбат карда, ба онҳо аз нақшаи мулоқоташ бо Путин барои баррасии созиши эҳтимолии сулҳ нақл кард.
Зеленский гуфт, ки рӯзи сешанбе бо Трамп “суҳбати пурсамар” дошт ва ба ӯ гуфт, ки Русия “ваҳшиёнаи ҳамлаҳои худро” афзоиш додааст. Раисиҷумҳури Украина низ қаблан гуфта буд, ки бидуни ширкати Украина ҳеҷ гуна созиш бо Кремлро намепазирад.
Муттаҳидони Укроин чӣ мегӯянд?
Муттаҳидони аврупоӣ таъкид кардаанд, ки ҳар музокироти сулҳ бо Русия бояд Киевро дарбар гирад.
Ин мавқеъ дар изҳороти муштараки раҳбарони Бритониё, Фаронса, Италия, Олмон, Полша, Финландия ва Комиссияи Аврупо баён шудааст.
Як мақоми Кохи Сафед гуфт, ки Трамп мехоҳад бо Зеленский мулоқоти сеҷониба баргузор кунад, аммо ҳоло ин ҳамон мулоқоти Трамп ва Путин аст, ки раҳбари Русия дар аввал дархост карда буд.
Зеленский ҳама гуна созишро бидуни Киев рад кард.
Трамп қаблан гуфта буд, ки шояд аввал бо Путин мулоқот кунад ва ба хабарнигорон гуфт, ки ният дорад “бо Русия оғоз кунад”. Бо вуҷуди ин, президенти ИМА ҳамчунин гуфт, ки мулоқоти сеҷониба бо Путин ва Зеленский “эҳтимол дорад”.
Ҳанӯз маълум нест, ки Путин ба чунин мулоқот розӣ мешавад ё на. Вай борҳо музокироти мустақимро рад кардааст ва ду раҳбар аз замони ҷанг ба таври васеъ ба Украина беш аз се соли пеш мулоқоти мустақим накардаанд.
Ду тараф аз ин дидор чӣ мехоҳанд?
Трамп борҳо ҳадафи худро мушаххас карда буд: хотима додан ба ҷанг, ки яке аз ваъдаҳои пешазинтихоботии ӯ буд.
“Ман ҳама кори аз дастам меомадаро мекунам, то кушторро боздорам” гуфт ӯ.
Раиси ҷумҳури Амрико гуфт, ки тавофуқ миёни ду кишвар “хеле наздик” аст.
Дар ҳоле ки ҳарду кишвар иддаъо доранд, ки мехоҳанд ба ҷанг хотима диҳанд, Украина ва Русия он чизеро меҷӯянд, ки ҷониби дигар шадидан мухолифат мекунад.
Украина возеҳ гуфтааст, ки назорати Русия бар қаламравҳои тасарруфкардааш, бахусус Қримро қабул нахоҳад кард.
Владимир Зеленский, раисиҷумҳури Украина, ин идеяро қотеъона рад кард ва гуфт, “Ин ҷо чизе барои сӯҳбат нест. Ин хилофи Қонуни асосии мост.”
Путин то ҳол аз талаботи ҳадди аксараш дар бораи қаламрави Украина, бетарафии Украина ва шумораи ояндаи артиши он даст накашидааст.
Вай ҳамлаи худро ба эътиқодаш ба ғарбишавии Украина ва иттиҳом дар он шарҳ дод, ки паймони дифои ғарбии НАТО ин кишварро ҳамчун пойгоҳ барои наздиктар кардани нерӯҳои худ ба марзҳои Русия истифода мекунад.
Бо вуҷуди ин, Кохи Сафед кӯшиш мекунад, ки ҳарду ҷонибро бо пешниҳоди нақшаи эҳтимолӣ розӣ кунад.
Маъмурияти Трамп саъй дорад раҳбарони аврупоиро ба қабули созиши оташбас, ки бархе аз қаламрави Украинаро ба Русия медиҳад, мутақоид кунад, хабар медиҳад шарики Би-би-сӣ CBS News.
Ба гуфтаи афроди огоҳ аз ин созиш, ба Русия имкон медиҳад, ки зери назорати нимҷазираи Қрим ва минтақаи Донбасси шарқи Украина, аз ҷумла Донетск ва Луҳанск, тасарруф кунад.
Русия дар соли 2014 ба таври ғайриқонунӣ Қримро ишғол кард ва нерӯҳои он қисми зиёди Донбассро таҳти назорат доранд.
Ин тарҳ аз Русия тақозо мекунад, ки нирӯҳояшро аз вилоятҳои Херсон ва Запорож, ки феълан қисман таҳти назорати низомии ин кишвар қарор доранд, берун кунад.
Трамп ба хабарнигорон дар Кохи Сафед гуфт: “Мубодилаи замин, ки ба ҳарду ҷониб судманд хоҳад буд, аммо мо дар ин бора дертар ё фардо сӯҳбат хоҳем кард”.
Чаро дидор дар Аляска баргузор мешавад?
Якчанд сабабҳо вуҷуд доранд.
Ин минтақа қаламрави Амрикост, ки масъалаҳои амниятро хеле осон мекунад.
Ин интихоб инчунин Трампро дар ҳолати мизбонӣ кардани ҳамтои руси худ дар қаламраве мегузорад, ки Иёлоти Муттаҳида беш аз якуним аср пеш аз Русия ба даст оварда буд.
Ёвари раисиҷумҳури Русия Ушаков макони баргузории ин нишастро “комилан мантиқӣ” хонда, таъкид кард, ки ду кишвар ҳамсояҳо ҳастанд, ки тавассути гулӯгоҳи Беринг аз ҳам ҷудо шудаанд.
“Русия ва Иёлоти Муттаҳида ҳамсояҳои наздик бо марзи муштарак ҳастанд. Мантиқист, ки ҳайати мо танҳо тавассути гулӯгоҳи Беринг парвоз карда, чунин мулоқоти муҳим ва деринтизори раҳбарони ду кишварро дар Аляска баргузор кард”, – афзуд ӯ.
Бори охир Аляска як чорабинии бузурги дипломатии ИМА-ро дар моҳи марти соли 2021 баргузор кард, вақте ки Ҷо Байден аз ҷониби дастаи тозатаъйини сиёсати хориҷӣ ва амнияти миллӣ бо ҳамтоёни чинии худ дар Анкориҷ мулоқот кард.
Мулоқот бо нотаҳои нохуш ба охир расид, ки Чин амрикоиҳоро ба «нафрат ва риёкорӣ» айбдор кард.
Нозирон қайд мекунанд, ки дигар сабабҳои муҳими интихоби Аляска вуҷуд доранд.
Иёлоти Муттаҳида узви Додгоҳи байнулмилалии ҷиноӣ нест, ки ҳукми боздошти Путинро содир кардааст ва салоҳияти онро эътироф намекунад, аз ин рӯ хатари боздошти ӯ дар сурати барои музокирот ба он ҷо рафтан вуҷуд надорад.
